ظرفیت انسان

در چندین نوشتار در مورد انسان، خدا و رابطه انسان و خدا صحبت کردیم و گفتیم که انسان همانند خداوند آفریده شده است.

حال به این پرسش می‌رسیم : چگونه می‌توانیم انسان شویم؟

گفتیم که در میان تمامی موجوداتی که از ابتدای خلقت آفریده شده‌اند، تنها انسان است که تمامی اوصاف الهی را دارد و می‌تواند او را متجلی کند. برای فعل بخشیدن به اوصاف می‌بایست خود را بشناسد. انسان از بینهایت اجزاء و عناصر وجودی تشکیل شده است که بخشی از عالم آسمانی و بخشی دیگر از عالم خاکی است ( رجوع شود به مقاله انسان چیست؟ ). آن چیزی که باعث جدایی ما شده همانا معرفت و ادراک محدودی است که هر انسان در طول زندگی خود کسب کرده است. این درک می‌تواند مربوط به هر یک از عوالم ( آسمانی یا خاکی ) باشد. مثلا درکی که ما از رحمت خداوند داریم؛ از عظمتش؛ از رحیم بودنش و هزاران مورد دیگری که می‌توانیم نام ببریم.

وقتی انسان ظرفیت و گنجایش محدودی برای خود قائل می‌شود، قاعدتاً نمی‌تواند تمامی توانایی خود را بروز دهد و خودش را محدود می‌پندارد. از طرفی اگر انسان نتواند ظرفیت خود را بشناسد، علی‌القاعده نمی‌تواند به آن دسترسی داشته باشد.

پس قدم اول شناخت ظرفیت است.

برای رسیدن به اینکه هر انسان چه ظرفیتی دارد بایستی نگاهی به خلقت انسان داشته باشیم. می‌دانیم که خداوند انسان را به صورت خود آفرید. البته وقتی می‌گویـیم به صورت خود منظـور صفات هستند نه ذات. ذات الهـی چیـزی نیست که انسـان ( در هر درجه و مقامی که باشد ) بتواند به آن دست پیدا کند. وقتی صحبت از مِثل و مانند می‌شود یعنی هر چیزی که او دارد. یکی از این صفات بسیط است.

بسیط یعنی گسترده. گستردگی خداوند به قدری است که بخش کوچکی از آن، عالم را دربرمی‌گیرد. البته ذکر این نکته که خداوند و تمامی صفات او لایتناهی هستند، بسیار ضروری است.

پس اگر قرار است که انسان به تعالی برسد بایستی صفات خداوند را تجلی بخشد. اگر انسانی نتواند یکی از صفات که گسترده بودن است را تجلی بخشد، لاجرم هنوز نمی‌تواند عنوان خلیفه الهی را برای خود برگزیند.

بگذارید مثالی بزنم : آیا می‌توانیم آب درون یک سطل را در یک لیوان خالی کنیم؟ قطعاً پاسخ خیر است. چرا که ظرفیت لیوان بسیار کمتر از ظرفیت آن سطل است. یا اگر قرار باشد آب دریاچه‌ایی را در یک استخر خالی کنیم. باز هم نمی‌توانیم. چون گنجایش استخر محدودتر از دریاچه است.

نسبتی که انسان با صفات الهی دارد نیز به همین‌گونه است. اگر انسان می‌خواهد خلیفه الله شود، بایستی ظرفیت خودش را بالا برده و گسترش دهد. تصور این که نمی‌توانیم به آن ظرفیت برسیم، تصوری کاملا غلط و اشتباهی است. چون ما به صورت او آفریده شده ایم.

این ظرفیت سازی هم در صفات عالم بالا بایستی رخ دهد و هم در صفات و اعمال عالم خاکی.

این‌گونه می‌توان به محب خدا شدن و محبوب او شدن نزدیک شد. این ممکن نمی‌شود مگر آنکه بتوانیم خود را محو کنیم.