در ادامه مباحث مربوط به خلقت به مسئله خلق میرسیم. قبلاً در مقاله خلق یعنی چه؟ به موضوع خلق پرداخته و با هم بررسی کردیم و گفتیم که خالق خداوند است. از طرفی در مقالهایی دیگر ( جانشین چه کسی است؟ ) در خصوص جانشین و جانشینی انسان صحبت کردیم و چند خصوصیت از جانشین را نام بردیم.
یکی از مواردی که در این بحث مطرح است توانایی جانشین جهت انجام کار است. یعنی جانشین به تواناییهایی دست پیدا کند که بتواند کاری که استاد انجام میداده را انجام دهد. انسان قرار است تا خلیفه الله باشد؛ یعنی جانشین خدا. یکی از خصوصیات خداوند بحث خلق و خلقت است. اینکه خداوند متعال این جهان و کهکشان، سیارات، خورشید ها، موجودات و هر آنچه هست را خلق کرده است. در واقع خداوند کن فیکون کرده است ( إِذا قَضی أَمْراً فَإِنَّما یقُولُ لَهُ کنْ فَیکونُ – هنگامی که چیزی را مقرّر دارد ( و فرمان هستی آن را صادر کند)، فقط به آن میگوید: موجود باش! آن نیز فوراً موجود میشود – آیه 117 سوره بقره ). عرفا و اندیشمندان به این موضوع حکم تکوین و به عالم و جهانی که از آن بوجود میآید عالم تکوین میگویند.
این عالم تکوین همان عالمی است که هر چیزی اراده میشود، انجام شده و خلق و ظاهر می شود. بطور مثال جهان و دنیایی که ما در آن زندگی میکنیم عالم تکوین خداوند است و هم اوست که امر به وجود کرد و بوجود آمد. پس این جهان و تمام عوالم قبل و بعد از ما و تمام موجودات زنده و مرده که در آن وجود داشته یا خواهند داشت، مخلوق خداوند و عالم تکوین او هستند. ضمن آنکه این خلق در طرفهالعینی اتفاق افتاده است.
برگردیم به ابتدای سخن : به راستی انسان خالق است؟
پاسخ به این سوال نکتهایی بسیار ظریف دارد که اگر اشتباهی در نوع توضیح یا در برداشت آن صورت گیرد، در انتها به کفر ختم میشود و من امیدوارم تا بتوانم به نحو صحیح توضیح دهم.
در زندگی کنونی که ما داریم دو عالم وجود دارد : عالم حقیقت و عالم مجاز.
عالم حقیقت عالمی است که همه چیز در آن دیده، شنیده یا لمس میشود. همین عالمی که ما در آن زندگی میکنیم، کار میکنیم، فعالیت میکنیم و در رفت و آمد هستیم. ولی عالم مجاز عالمی است که دیده نمیشود، قابل لمس کردن نیست. عرفا عالم مجاز را عالم خیال و رؤیا نامگذاری میکنند و عالمی که هر فرد برای خودش میسازد و در برخی مواقع ممکن است با آن زندگی کند. ابن عربی که عارف و فیلسوفی بزرگ در زمینه عرفان و هستی شناختی است، حکم تکوین انسان را در عالم خیال میسر میداند. وی عالم خیال را عالمی میداند که انسان میتواند در آن خلق کند. همانگونه که خلق خداوند و حکم تکوین او ، این عالم را پدید آورده، انسان نیز میتواند در عالم خیال، حکم تکوین بدهد و جهانی را پدیدار کند. یا یک اتفاق یا یک واقعه خاصی را در آن جهان نمود عینی بخشد.
پس پاسخ به سوال اولیه را میتوان اینگونه توضیح داد : انسان در حیطه تکوین خودش ( که عالم خیال نام دارد ) خالق است . یعنی هر انسانی به هر چیزی که میاندیشد یا هر فکری که میکند، آن اندیشه در عالم خیال تبدیل به واقعیت میشود و آن فرد دنیایی را که فکرش را میکرده و اندیشه آن را داشته، ساخته است. علت عدم خلق در دنیایی که زندگی میکنیم این است که قوانین آن را نمیدانیم، از آن شناخت کافی نداریم؛ پس خلق را نمیتوانیم وجود بخشیم. به همین دلیل این امکان از ما سلب شده است.
در این میان ممکن است که این حکم تکوین در همین دنیا نیز رخ دهد. البته بایستی قدرت انجام کار ( اِذن ) آنرا داشته باشیم. همانطوریکه این قدرت ( اِذن ) توسط خداوند به حضرت عیسی ( ع ) داده شده بود ( آیه 110 سوره مائده ). ضمن آنکه این امر در یکی از احادیث قدسی نیز ذکر شده است. آنجا که می گوید : عبدى اطعنى حتّى اجعلک مثلى أو مثلى أقول للشیء کن فیکون و تقول للشیء کن فیکون- بنده من مرا اطاعت کن تا تو را مانند و مثل خود قرار دهم، من به هرچه بگویم باش، موجود میشود، تو نیز به هرچه بگویی باش، موجود شود ( بحار الانوار – ج 102 ).
پس میبینیم که انسان نیز خالق است. خالقی که در عالم خیال میتواند همه چیز را خلق کند. ضمن آنکه اگر به مقامی برسد که محب خدا شده و عبد سالک شود نیز میتواند به اذن او این خلق را در دنیای واقعی و زندگی کنونی نیز انجام دهد.
این محب خدا شدن جز با قرب نوافل امکان پذیر نیست.
10 پاسخ
در مورد اینکه انسان هرچه بخواهد می تواند در فکرش خلق کند با شما موافقم.
اما اینکه چون بقول شما قواعد عالم حقیقت را نمیداند پس آن فکر به واقعیت نمی پیوندد مگر اینکه به عبد سالک شود، به نظرم زیاد عرفانی است.
می دانیم دنیایی که انسان در ذهن خودش می سازد، تبدیل به واقعیت خواهد شد اگر همیشه آنها را به یاد داشته باشد و دائم به خودش یادآوری کند. و آرزو و رؤیایش را فراموش نکند.
اساس این وب سایت مطالب عرفانی و البته هستی شناختی است و بنده سعی میکنم نوشته هام حول این محور متمرکز باشه
آن واقعیتی که شما مطرح فرمودید در آینده و با سعی و پشتکار و تلاش به دست خواهد آمد. ولی مطلب من در خصوص لحظه بود. یعنی همان لحظه ایی که فکر میکنیم خلق می شود
مرسی از ریز بینی شما
نفخت فیه من روحی.قل الروح من امر ربی. انما امره اذا اراد شیئا ان یقول له کن فیکون
سلام دوست عزیز
بسیار خرسندم از اینکه این آیه بسیار زیبا را نوشتید
شاد و سربلند باشید
سلام باتشکرازمطالب خوب وارزنده شما
پاینده باشید
بسیار عالی بود. استفاده کردیم
سلامت باشید دوست عزیز
ممنون از مطالب زیباتون فقط یه سوالی ذهن من رو درگیر کرده چرا خداوند در قران فرمودند اسمان ها و زمین را خلق کردیم؟
سلام همراه گرامی
البته به سوال شما می توان از چندین زاویه پاسخ داد.
مثلا آنکه اصلاً چرا خلق کرده؟ یا آیا نیاز به خلق بود؟ آیا انسان نیز می تواند خلق کند ؟ و بسیار سوال دیگر
اگر کمی شفاف تر سوال را بفرمایید، در حد توان پاسخ خواهم داد.