نذر کنیم؟

در چند روز گذشته آزمون کنکور برگزار شد و هزاران نفر در آن شرکت کردند تا بتوانند در سال آینده تحصیلی وارد یکی از دانشگاههای کشور شوند. در مورد کنکور صحبت بسیار است که در حوصله این مقاله نمی‌گنجد. قصد و نیت من از این مقاله کنکور نیست. قصد دارم یکی از حواشی آن را با هم بررسی کنیم : نذر کردن برای قبولی در کنکور.

واژه نذر جزو کلماتی است که تعریف و ترجمه از آن بسیار شده است که هرکدام درست و البته در برخی اوقات قابل بحث و بررسی کردن است. اگر از معنی واژه گذر کنیم به مفهوم آن می رسیم. می‌گویند نذر یعنی کاری را برای خدا انجام دادن ( یا ترک کردن کاری برای رضایت خداوند ). در مثال کنکور، پدر، مادر یا فرد شرکت کننده نذر می‌کنند که اگر در کنکور قبول شود فلان عمل خیر را انجام دهند. چندین نکته می‌توان در این‌مورد گفت و می‌توان مقالات بسیاری در موردش نوشت که سعی می‌کنم بصورت خلاصه‌وار مطرح کنم تا در مجالی دیگر به تشریح آن بپردازم.

نکته اول : نذر برای قرب الی الله است، برای نزدیک‌شدن به خداوند. این نزدیک‌شدن ( همان‌گونه که در مقالات قرب نوافل توضیح داده‌شد ) نه نزدیک‌شدن مادی و فیزیکی بلکه نزدیک شدن معنوی است. یکی از راه‌های نزدیک‌شدن و قرب به خداوند متعال نذر است. آن هم نذر بدون شرط. در مثال ذکر شده چگونه می‌توان به خدا نزدیک شد؟ چه اتفاقی ممکن است از نظر معنوی من را به درک خالق برساند؟

نکته دوم : به نظر می‌رسد این‌گونه نذرها چیزی جز انجام معامله نیست. در مثال ذکر‌شده ما انجام‌شدن کاری را به قبول شدن پیوند زدیم. یعنی اگر قبول شوم فلان عمل نیک را انجام می‌دهم. این یعنی معامله. یعنی داد و ستد. درست است که یک طرف معامله به خداوند می‌رسد ولی باز هم جای سوال و تردید است. ضمن آن‌که گفتیم نذر برای نزدیک‌شدن معنوی به خداوند قادر است. آیا انجام دادن معامله باعث این نزدیکی و یکی شدن می‌شود؟

نکته سوم : فرض کنید در کنکور قبول نشوید. چه اتفاقی می‌افتد؟ به تضاد نمی‌رسیم؟ با چه موضوعی تضاد پیدا می‌کنیم؟ ممکن است که با کلمات و جملاتی از قبیل : حتماً خیر بوده ، شاید صلاح نبوده و این‌گونه صحبتها آرام شویم؛ ولی همچنان این سوال در ذهن ما هست که: من که نذر هم کردم، پس چرا نشد؟

نکته چهارم : اگر ما در انجام دادن آنچه بایستی انجام می‌دادیم همت و تلاش خود را به کار می‌بستیم، آیا باز هم نذر می‌کردیم؟ اگر من در طول سالیانی که تحصیل می‌کردم به طور منظم و درست، درس‌های مربوطه را می‌خواندم، باز هم نذر می‌کردم؟ می‌بینیم خیلی از نذرهایی که نیت می‌کنیم و انجام می‌دهیم به خاطر ترس یا فرار از آن مشکل و کم‌کاری خودمان است. اگر من پولی در حساب بانکی‌ام داشته‌باشم، آیا نذر می‌کنم تا فردی که می‌خواهد چک من را وصول کند فردا دیرتر به بانک مراجعه کند؟

نکته پنجم : پاسخ خداوند متعال در مقابل نذر من چیست؟ فرق بین کسی که درس خوانده و نذر نکرده و کسی که درس نخوانده و نذر کرده نیست؟ کسی‌که یک یا دو سال به سختی تلاش کرده، خوشی‌ها و تفریحاتش را کنار گذاشته و خاص به درس‌خواندن روی آورده، باید با کسی‌که بصورت صحیح و اصولی مطالعه برای کنکور نداشته تفاوتی داشته باشد و طبق عدالت خداوند می‌بایست کسی موفق شود که سعی و تلاش بیشتری داشته است ( لیس للانسان الا ما سعی). در غیر این‌صورت در فردای قیامت می‌توان سوال پرسید و گفت : چرا کسی که درس خوانده قبول نشد ولی درس نخوان قبول شد؟

سعی کنیم دقت داشته باشیم که برای چه چیزی یا چه کاری نذر می‌کنیم.